Terapia ogrodem - co trzeba wiedzieć o hortiterapii

Czym jest terapia ogrodowa? Kto powinien z niej korzystać i w jakim zakresie? Więcej szczegółów znajdziecie poniżej.

Hortiterapia, czyli terapia wspomagająca rehabilitację dzieci i dorosłych

Trudno zaprzeczyć, że ogród to magiczne miejsce, w którym z największą radością wypoczywamy, spędzamy aktywnie czas z przyjaciółmi oraz najmłodszymi członkami rodziny na przyjemnej zabawie lub zajmujemy się realizacją ogrodniczych pasji.

Niewiele osób wie, że zielona przestrzeń, pełna roślin i śpiewu ptaków, może również spełniać inne zadania. Jednym z nich jest terapia ogrodnicza. Co to takiego? Hortiterapia jest formą terapii (najczęściej prowadzonej przez wykwalifikowanego terapeutę), w której z pomocą naturalnych walorów ogrodu (ukształtowanie terenu, rośliny, rekreacja na świeżym powietrzu, uprawy) poprawia się fizyczną i psychiczną kondycję oraz samopoczucie człowieka.

To bowiem nie tajemnica, iż przy pracach ogrodniczych niezbędne jest zaangażowanie różnych partii mięśni, co wpływa korzystnie na ogólną poprawę funkcjonowania mięśni, najważniejszych narządów i układów (np. pracy serca, układu krwionośnego i nerwowego). Okazuje się jednak, że taki ogród terapeutyczny potrafi przynieść jeszcze więcej korzyści. Bywa chętnie wykorzystywany jako wspomagająca metoda leczenia zaburzeń psychicznych i innych dolegliwości zdrowotnych, a także rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami (w tym także dzieci). Stosuje się ją przy leczeniu uzależnień, aktywizacji starszych członków społeczeństwa oraz resocjalizacji więźniów.

Zakres i formę terapii dopasowuje się do potrzeb jednostki, by zapewniały komfort i bezpieczeństwo, jak najlepiej wpływały na rozwój personalno-społeczny oraz łączyły się z indywidualnym zaangażowaniem pacjenta.

Rodzaje hortiterapii a psychoterapia ogród - terapeutyczne działanie ogrodu

Prozdrowotne oddziaływanie ogrodu łączy się z dwoma kierunkami działania. Istnieje bowiem hortiterapia czynna i bierna.

Pierwsza z wymienionych to terapia polegająca na bezpośrednim kontakcie z roślinami, podczas zasiewania i sadzenia oraz późniejszej opieki nad ogrodem. Z kolei terapia bierna to wszelkie doznania podczas spędzania czasu w naturze - przyjemna obserwacja wielobarwnych okazów flory, pobudzanie zmysłu dotyku w czasie przechadzek ogrodowymi alejkami, rozkoszowanie się zróżnicowanymi aromatami kwiatów i ziół oraz wsłuchiwanie się w dźwięki ogrodu (szum drzew, traw i wody, śpiew ptaków etc.).

Terapia ogrodnicza - prywatna inicjatywa, działania społeczne czy leczenie w ośrodku, który jest publicznym i niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej?

Programy psychoterapeutyczne w ogrodach cieszą się coraz większą popularnością. Stosuje się je w leczeniu chorób, dysfunkcji i uzależnień. Stanowią również bodziec wpływający korzystnie na ludzkie samopoczucie. Z tego też względu po hortiterapię sięgają wyspecjalizowane placówki, zatrudniające doświadczonych terapeutów.

Mogą one być niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej bądź prywatną kliniką, w której pacjenci mają szansę obcować z przyrodą w najrozmaitszych jej przejawach, jak choćby niewielki ogródek warzywny, rozbudowane ogrody kwiatowo-ziołowe na skarpach lub większe przestrzenie z elementami leśnymi. Warto wspomnieć, że prozdrowotne właściwości ma też terapeutyczny ogród zimowy, gdzie da się uprawiać rozmaite rośliny przez cały rok, bez konieczności kierowania się sezonowością ogrodów zewnętrznych.

W końcu hortiterapia to nie tylko wyspecjalizowane terapie, realizowane w profesjonalnych ośrodkach, które zdecydowały się na wprowadzenie takiego programu. To też sposób na aktywne spędzanie czasu w przydomowym terenie, poprawę kondycji fizycznej i samopoczucia, a także forma aktywności społecznej w ramach tak zwanych ogrodów miejskich (społecznych). Czynne i bierne obcowanie z przyrodą przynosi bowiem szereg korzyści dla jednostek i większych grup.

Terapia ogrodnicza a korzyści dla człowieka

Największą zaletą hortiterapii jest fakt, iż w odróżnieniu od wielu innych działań wspomagających leczenie i powrót do optymalnej formy, nie generuje ona dużych kosztów, poza tymi, które ponosi się przy zakupie niezbędnych sprzętów i narzędzi, roślin i wyposażenia do ogrodu (jak choćby szafy narzędziowe). W zamian można jednak naprawdę wiele zyskać.

Korzyści, płynące z użycia ogrodu do celów terapeutycznych, dzielą się na kilka kategorii. Możemy mówić choćby o kwestiach:

• psychologicznych,
• poznawczych (edukacyjny),
• społecznych.

Co daje praca w ogrodzie? Zdecydowanie zmniejsza stres i napięcie nerwowe, daje poczucie bezpieczeństwa. Zwiększa pewność siebie i wpływa korzystnie na pozytywne myślenie. Pamiętajmy, że różne zajęcia ogrodnicze budują tężyznę fizyczną, poprawiają koncentrację oraz uczą wielu nowych rzeczy (poznawanie roślin, procesów związanych z ogrodnictwem, sadownictwem, zdobywanie umiejętności planowania i rozwiązywania problemów). Praktyczna nauka odbywa się wszystkimi zmysłami. Osoby niedowidzące lub niewidzące mogą uczyć się rozróżniać poszczególne okazy, poznając fakturę i kształt roślin oraz ich zapach.

Często hortiterapia pozwala na budowanie umiejętności interpersonalnych, poprzez zachęcenie do interakcji, wspólnej realizacji koniecznych zadań. Formy współpracy pacjentów zależą oczywiście od ich możliwości i potrzeb oraz od charakteru konkretnego ogrodu.

Zielona terapia wspomagająca dla każdego - wartościowe działanie ogrodu

Hortiterapia to naturalna forma promocji zdrowia poprzez wspieranie leczenia oraz profilaktykę. W jej ramach można znaleźć rozmaite programy psychoterapeutyczne, które wspierają poprawę kondycji fizycznej i psychicznej zaangażowanych w nią osób. Jej indywidualność oraz szereg dostępnych ścieżek sprawiają, że każdy może znaleźć formę ogrodowej aktywności dopasowaną do swoich potrzeb, nie tylko w zewnętrznych ogrodach na świeżym powietrzu, ale też w ogrodzie zimowym wewnątrz budynków.

Tak naprawdę zatem możemy stwierdzić, że ogród nie jest tylko oazą spokoju, ale również przestrzenią dla zdrowia i dobrego samopoczucia.